YUNUS EMRE OLMASAYDI!..
Türk edebiyat tarihinin en önemli yazarlarından biri olmasının yanısıra Türk Edebiyatı profesörü de olan Ahmet Hamdi Tanpınar’ın (1901-1962), edebiyat tarihi üzerine yaptığı yorumlar inci değerindedir.
Tanpınar, Yunus Emre’nin (1240-1321/1328) Türkçe’nin edebi bir dil olarak varolup yaşamasındaki önemini, yokolmaya yüz tutan İtalyancayı bir millet dili olarak kuran Dante’ye (1265-1321) benzetir.
İkisi de şairdir…
İkisinin de tümüyle birbirine zıt dini vurguları vardır…
ŞİİRİN ÖNEMİ
Tanpınar çok önemli bir bulguya ulaşır:
*Şiir, bir dil için de, bir milletin geleceği olup olmayacağını göstermesi açısından da, nesir yazılarından daha önemlidir…
*600 yıl sürecek Osmanlı İmparatorluğu’nu, o yıkıldığı zaman yerine Orta Asya göçerlerinin asıl yerleşim yeri olan Anadolu’da yeni bir devletin kurulup yaşayacağını haber veren Yunus'tur, ortaya koyduğu şiiriyle...
*Bugün gelecek için tahminde bulunmak için ise, artık Yunus’un dilinin hala varolup varolmadığına, yeni Yunus'lar olup olmadığına ya da hala Türkçe denilen bir dilin varlığını sürdürüp sürdürmediğine/sürdüremeyeceğine bakmak gerekecektir.
Tanpınar’a göre, Yunus, Orta Asya’dan gelen göçebelerin dili olan Türkçenin çok önemli bir kurucusudur. Yunus değerinde bir dil kurucusunun varlığı aynı zamanda o milletin geleceğini de güvenceye alır.
Tanpınar’ın engin araştırma ve değerlendirmeleriyle Yunus:
“YUNUS, DİLİ YENİ BAŞTAN YAPAR”
“Şair, dili yeni baştan yapar: Dante ve Yunus şiirlerinde dili kıvamına erdirdiler. Yunus’un diline ilave ettiğimiz garptan ve medeniyetten aldığımız unsurlardır. Bu, ana bir dilden kopuş devresinde ve bazı coğrafi şartların tesiri ile olur. Dante: ‘Halkın dili bana hoş geldi, kullandım’ der. Ondan birkaç asır evvel Latin dili kopmuştu. Hatta Dante: ‘Grameri üzerinde durdum’ der. Ve İtalyancanın teşekkülüne çalışır.
TASAVVUF VE İSLAM KÜLTÜRÜ
“Fert, hiçbir zaman hazırlıksız iş yapmaz. Büyük şair kendisinden evvelini silen adamdır. Yunus ile beraber yürüyen birkaç Yunus daha vardır. Bu kategoride bir şair, kitlenin malıdır. Hareket, halka doğrudur. Ve ses halkın içindedir. Yunus, tasavvuf ve İslam kültüründen halka gider. Yunus halkın konuştuğu dili tanzim eden adamdır. Dante de Yunus gibidir. O da antik kültür ve Latin dilinden halka iner. Şu halde şairin yeni bir dil yapması için şu şartlar gerektir:
1.Yeni bir medeniyete girmek;
2.Yazılı edebiyatın eksikliği, değişmesi, unutulması;
3.Coğrafi değişiklik;
4.Bu üstünlüğün kabulü.”
(Edebiyat Dersleri, Ahmet Hamdi Tanpınar, YKY Yayınları)
Hiç yorum yok:
Yorum Gönder